Proces tworzenia komiksu wymaga wykorzystania nie tylko odpowiednich umiejętności oraz wiedzy, ale również pokazuje jak ważna, jest współpraca w procesie twórczym. Etapów realizacji komiksu jest wiele, ale podstawa, która definiuje to, czy utwór ten, okaże się sukcesem, bądź nie, to nić porozumienia, jaką musi nawiązać rysownik i scenarzysta komiksowy, a także jakość włożonej pracy – jakość scenariusza i oprawy graficznej.
Kim dokładniej jest scenarzysta komiksowy i jaka jest jego rola? Czym zazwyczaj zajmuje się w trakcie tworzenia komiksu oraz jakich zasad powinien się bezwzględnie trzymać?
Garść podstawowych informacji
Wiele osób nie mających na co dzień styczności z komiksem, może nie zdawać sobie nawet sprawy z tego, że istnieje taki ktoś, jak scenarzysta komiksowy i jak ważna jest jego rola w tworzeniu komiksu.
Scenarzysta komiksowy, tak jak scenarzysta filmowy lub teatralny, odpowiada za stworzenie fabuły. To on decyduje o biegu wydarzeń, planuje intrygujące początki, punkty kulminacyjne i satysfakcjonujące zakończenia. Jego zadaniem jest pilnowanie tego, aby przedstawiona historia miała swój odpowiedni rytm, a wydarzenia następowały po sobie w formie logicznego ciągu zdarzeń. To scenarzysta komiksowy pośrednio prowadzi przez komiks i dba o to, aby czytelnik nie zgubił się po drodze i mógł czerpać z niego jak największą przyjemność.
Scenarzysta wraz z rysownikiem odpowiadają za najbardziej kluczowe elementy składowe komiksu — fabułę, rysunek oraz warstwę językową. Jak nietrudno się domyśleć — zadaniem rysownika jest przerzucenie wszystkich pomysłów i wskazówek scenarzysty komiksowego na kadry. Scenarzysta komiksowy jest odpowiedzialny za dokładne opisanie fabuły, wypracowanie dialogów oraz naniesienie komentarzy, będących pomocą dla rysownika.
Jakimi narzędziami posługuje się scenarzysta komiksowy?
Etapy tworzenia szczegółowego scenariusza
Zabierając się za tworzenie scenariusza komiksowego, warto spisać ogólny pomysł, przesłanie lub zarys fabuły, aby osoba, która dostanie taki scenariusz — czy jest to rysownik, czy wydawca, wiedział, z jakim utworem ma do czynienia.
Następnie trzeba przewidzieć, jak długi będzie komiks. W pierwszej kolejności szacuje się ilość stron. Określenie dokładnej liczby, wyglądu oraz zawartości poszczególnych kadrów leży w kompetencjach scenarzysty, a rysownik może zadecydować o tym, jak kadry zostaną rozmieszczone na stronie.
Tworząc szkicowe strony oraz kadry, scenarzysta komiksowy musi uwzględnić w nich obecność i długość wszystkich tekstów — didaskaliów, dialogów i wyrazów dźwiękonaśladowczych. Dzięki temu będzie wiedział, ile miejsca w kadrze zostanie na rysunek, a ile będzie zajmował dymek.
Tworząc scenariusz, ważne jest zachowanie konsekwencji oraz zwracanie uwagi na najdrobniejsze szczegóły, aby w późniejszych etapach projektu uniknąć problematycznych niespodzianek. Dla przykładu, jeśli w jednym kadrze bohater trzyma w lewej dłoni dany przedmiot, to w następnym kadrze, tenże przedmiot również powinien znajdować się w lewej dłoni.
Specyfikacja scenariusza
W zależności od preferencji i umiejętności samego scenarzysty są dwie najczęściej spotykane możliwości przygotowania scenariusza komiksowego.
Pierwsza z nich, jeśli scenarzysta komiksowy jest, choć w minimalnym stopniu uzdolniony plastycznie, scenariusz może zawierać zilustrowany, szczegółowy plan rozmieszczenia i ilości kadrów na stronie. Kadry mogą być wówczas wypełnione jedynie wstępnym szkicem bądź perspektywą, co w następnych etapach rysownik wypracuje, aby cały utwór już bardziej mógł przypominać formę komiksu.
Druga z nich, gdy scenarzysta komiksowy czuje się swobodnie w posługiwaniu jedynie słowem pisanym, scenariusz będzie bardziej przypominał dramat teatralny. Niektórym scenarzystom znacznie łatwiej jest przekazać pomysł, opisując kadry i ich zawartość, niż rysując.
O co dokładniej chodzi? Przykładowy scenariusz zawiera kadr, w którym bohater wraz ze swoim psem spaceruje po lesie. Scenarzysta komiksowy zakłada, że jeden z kadrów powinien przedstawiać spacer z perspektywy psa, więc może dla rysownika albo naszkicować swój pomysł, albo opisać słownie np. „Kadr z perspektywy psa. Widoczny kucający bohater z przysmakiem w kształcie kości, położonym na wyciągniętej dłoni w stronę psa”.
Szkicowanie kadrów nie cieszy się popularnością wśród scenarzystów, a to dlatego, że zwyczajnie zajmuje za dużo czasu i wymagałoby naszkicowania całego komiksu, a nie tylko pojedynczych stron. Oczywiście, czasami może zdarzyć się, że scenarzysta komiksowy w scenariuszu zamieści obrazkowe wskazówki dla rysownika, ale zdarza się to stosunkowo rzadko.
Ilość oraz szczegółowość elementów zahaczających o kompetencje rysownika również są zależne od tego, jakie ma on oczekiwania względem pracy scenarzysty komiksowego. Niektórzy scenarzyści, jak i rysownicy wolą mieć jasno określone strony, szczegółowo opisane zawartości kadrów, wyliczone znaki w dialogach, a nawet wyznaczone miejsce na dymek dialogowy. Są też tacy, którzy lubią pozostawić niektóre kwestie w zawieszeniu i wypracować je w trakcie tworzenia.
Współpraca z rysownikiem
W trakcie tworzenia komiksu scenarzysta i rysownik nieustannie ze sobą współpracują, dlatego ważne jest, aby obie strony umiały się ze sobą porozumieć.
Scenarzysta komiksowy przygotowuje scenariusz, który później przerabia na poszczególne strony i kadry, a następnie przekazuje rysownikowi do zilustrowania. W zależności od preferencji proces ten można podzielić na kilka etapów, a każdy z nich powinien kończyć się dyskusją i naniesieniem ewentualnych poprawek do projektu. Jeśli rysownik dostanie wszystkie niezbędne informacje i wskazówki, jakich potrzebuje do wyrysowania kadrów, nie będzie potrzebował zbyt częstych konsultacji.
Współpraca rysownika i scenarzysty komiksowego to kwestia indywidualna, którą powinni oni umieć wzajemnie wypracować w taki sposób, aby każdej ze stron dobrze się pracowało. Tak naprawdę strzelają do jednej bramki i wspólnie starają się stworzyć komiks, który będzie cieszył się uznaniem wśród odbiorców.
Wspólny sukces albo wspólna porażka
Warto tu także zaznaczyć, że wybór rysownika, z którym scenarzysta komiksowy chciałby współpracować, zwykle nie jest przypadkowy. Scenarzyści celują w te osoby, których kreska będzie pasowała do tematyki lub klimatu przyszłego komiksu.
Nawiązanie i utrzymanie owocnej współpracy podczas tworzenia komiksu ma nie tylko wpływ na sam proces jego tworzenia i zaangażowanie scenarzysty lub rysownika w projekt. Może to zdecydować także o tym, czy komiks odniesie oczekiwany sukces, czy będzie niespodziewaną porażką. Trzeba pamiętać, że tak jak rysunki słabej jakości mogą zniszczyć wspaniały scenariusz, tak słaby scenariusz może zniszczyć odbiór najpiękniejszych kadrów.
Czy rysownikowi właściwie potrzebny jest scenarzysta komiksowy?
Zdarza się tak, że jedna osoba potrafi udźwignąć cały projekt, dbając równocześnie o warstwę tekstową oraz o część graficzną. Jest to nie tylko sytuacja dość rzadka, ale również niezalecana. Dlaczego?
Scenarzysta komiksowy jest bardzo często tą osobą, która podchodzi w sposób zadaniowy do tworzenia komiksu i porządkuje wszystkie informacje. Samo to, że jego zadaniem jest opracowanie fabuły oraz przygotowanie scenariusza, na podstawie którego inne osoby będą w stanie pracować dalej, we własnym zakresie, sprawia, że scenarzysta cechuje się konkretnością i dobrą organizacją pracy.
Rysownik potrzebuje scenarzysty, ponieważ wzajemnie się dopełniają. Współpraca dwóch osób jest efektywniejsza – proces twórczy i efekt oceniają dwie osoby, a nie jedna. Rysownik ocenia scenarzystę, a scenarzysta rysownika. Dodatkowo rysownik i scenarzysta idealnie uzupełniają się pod względem kompetencji. Rysownik posiada większe doświadczenie w posługiwaniu się warstwą graficzną, a scenarzysta lepiej operuje słowem niż jedna osoba, która miałaby robić jedno i drugie.
Dobre praktyki, o których powinien pamiętać każdy scenarzysta komiksowy
Stworzenie scenariusza komiksowego nie należy do najprostszych zadań, a w trakcie samego pisania można napotkać wiele przeszkód. Jest także kilka złotych rad, które ułatwią początkowym scenarzystom stawienie czoła temu procesowi twórczemu, a dla tych bardziej doświadczonych może być to swego rodzaju kontrolna lista zadań.
Bądź dla czytelnika przewodnikiem
Choć czytelnik nie jest tego do końca świadomy, zadaniem scenarzysty jest poprowadzenie go przez cały komiks. Dba o to, aby czytelnik bez problemu zrozumiał całościowy przekaz.
O ile rysownik i scenarzysta widzieli wszystkie strony komiksu po kilkadziesiąt, jak nie po kilkaset razy, tak czytelnik zapoznaje się z nimi po raz pierwszy. Dlatego warto mieć na uwadze to, że nie wszystkie założenia mogą być od razu jasne i zrozumiałe.
Scenarzysta komiksowy włada językiem
Warstwa tekstowa to przede wszystkim domena scenarzysty. To on decyduje o tym, jakie dialogi będą znajdowały się w komiksie.
Taka władza wiąże się jednak z ograniczeniami — przestrzenią. Ilość tekstu znacząco rzutuje na możliwości zagospodarowania powierzchnią kadru oraz późniejszą pracę rysownika.
Komiks to medium wizualne
To zdanie powinno przyświecać każdemu scenarzyście w trakcie tworzenia scenariusza i poszczególnych stron. Odpowiednio wyważona ilość kadrów będzie miała znaczący wpływ na to, czy komiks zostanie uznany za wciągający.
Nie jest już zaskoczeniem stwierdzenie, że obecne społeczeństwo jest społeczeństwem obrazkowym, toteż łatwiej jest mu przyswajać te przekazy, które łatwo może skojarzyć z innymi zakodowanymi obrazami. Obecność filmów czy seriali w życiu współczesnego człowieka jest duża, dlatego prowadzenie narracji przez kadry w sposób zbliżony do scenariusza filmowego czy teatralnego to dobry kierunek, którym powinien pójść scenarzysta komiksowy.
Podsumowanie
Scenarzysta komiksowy to osoba, która odpowiedzialna jest za stworzenie scenariusza, na podstawie którego, rysownik będzie mógł wykonać swoją część pracy. Scenariusz może mieć formę tekstową, ale mogą się również w nim znajdować wstępne szkice i wskazówki dla rysownika. Niezależnie od tego, jaką postać ma, musi zawierać jasno określoną ilość stron, ilość kadrów, dialogi i jasno przedstawioną fabułę.
W pracy scenarzysty komiksowego liczy się również współpraca z rysownikiem, czyli wspólne wypracowanie tego, jak ostatecznie będzie wyglądał komiks. Scenarzysta posługuje się językiem, a rysownik ilustracjami, dlatego ich umiejętności i wiedza idealnie dopełniają się w trackie całego procesu twórczego.
Każdy scenarzysta komiksowym powinien pamiętać, że to on jest odpowiedzialny za fabułę oraz za to, aby czytelnik nie zgubił wątku w trakcie czytania komiksu. Pomimo tego, że komiks jest bardziej wizualnym środkiem przekazu, ma w sobie również treść tekstową, która, ze względu na specyfikę komiksu, musi być dokładnie wyliczona.
